Kan je je baby vegan opvoeden? Het korte antwoord is: ‘ja’.  De grootste diëtistenvereniging ter wereld, de American Dietetic Association (ADA) geeft aan: “Een goed uitgebalanceerd veganistisch of lacto-ovo-vegetarisch voedingspatroon komt volledig tegemoet aan de voedingsbehoeften van baby’s, kinderen en opgroeiende jeugd en verzekert bovendien een normale groei”.1 In dit artikel vind je informatie over belangrijke voedingsstoffen, volledig plantaardige introductieschema’s voor iedere fase en vegan voorbeeldmenu’s. Ook gaan we in op thema’s die veel vegan ouders bezighouden, zoals allergieën en supplementen.

Vegan voeding voor baby’s van 6-12 maanden

Vanaf 4-6 maanden gaat je baby de eerste hapjes eten. Dit wordt geleidelijk opgebouwd, zodat je kindje vanaf 1 jaar met de pot mee kan gaan eten. Het is zeker mogelijk om je kindje op een verantwoorde manier veganistisch op te voeden. Er zijn wel een aantal dingen waar je extra goed op moet letten, met name de inname van vitamine B12 en omega-3-vetzuren. Raadpleeg voor de zekerheid eens in de zoveel tijd een vegan kinderdiëtist om er zeker van te zijn dat je kindje de nodige voedingsstoffen binnenkrijgt.

Borstvoeding of vegan flesvoeding

Het is het allerbeste om je kindje borstvoeding te geven. Wanneer dat niet mogelijk is, of de borstvoeding aangevuld dient te worden, bestaat er ook veganistische flesvoeding. Geef alleen plantaardige flesvoeding aan je kindje in overleg met je kinderarts of -diëtist. Sojaflesvoeding (bijvoorbeeld Humana SL Expert) is een volwaardig alternatief voor borstvoeding en flesvoeding op basis van koemelk2. Bij een soja-allergie is flesvoeding op basis van rijst (bijvoorbeeld Bébé M, Prémiriz en Novarice) een mogelijkheid3-10. Let er wel op dat plantaardig flesvoeding in veel gevallen niet veganistisch is: toegevoegd vitamine D₃ en omega-3 kunnen uit dierlijke bron komen. Zo bevat Humana SL Expert omega-3 uit algen, maar dierlijke vitamine D.11,12 Bébé M en Prémiriz bijvoorbeeld zijn wel helemaal veganistisch.13,14 Tevens is het belangrijk om te noemen dat er nog relatief weinig onderzoek is gedaan naar plantaardige flesvoeding, met name naar de langetermijneffecten ervan. Naast flesvoeding is vegan donormelk ook een optie.

4 tot 6 maanden

Je baby vegan opvoeden In de eerste 4 maanden na de geboorte heeft je baby alleen borst- of flesvoeding nodig. Ook als je kindje vast voedsel gaat eten blijft borst- of flesvoeding in ieder geval gedurende de eerste 12 maanden de belangrijkste voedingsbron. Langer borstvoeding geven mag altijd en wordt ook sterk aangeraden: naast aanvullende vaste voeding kun je doorgaan met het geven van borstvoeding tot je kind 2 jaar of ouder is.15-17 Tussen de 4 en de 6 maanden kun je beginnen met het introduceren van vast voedsel aan je baby: je begint met oefenhapjes als aanvulling op de borst- of zuigelingenvoeding die je geeft.18 Vanaf 6 maanden heeft je kind ook echt vaste voeding nodig naast de borst- of flesvoeding. Kijk of je baby eraan toe is om vaste voeding te eten. Maakt die smakkende geluidjes en kijkt die naar wat jij eet? Dan kun je met de oefenhapjes te beginnen. Iedere baby heeft een eigen tempo. Het is belangrijk dat de baby in ieder geval rechtop kan zitten en goed kan slikken. Dit is extra belangrijk als je kiest voor de Rapley methode, waarbij je kindje zelf stukjes niet-gepureerd eten in de mond mag stoppen. Begin bij voorkeur met één lepeltje gepureerde groente of fruit met een milde smaak en bouw dit geleidelijk op. Al snel eet je kindje één tot twee oefenhapjes per dag van drie tot vier lepeltjes per keer. Voorbeelden van oefenhapjes zijn fruit, gekookte groente, (zoete) aardappelen, granenpap, pasta, rijst, gekookte bonen, en tofu. Zorg ervoor dat alle hapjes die je aan je kindje geeft eerst gepureerd of fijngeprakt zijn. Voeg eventueel wat water, zachte margarine of vloeibare olie toe als je het hapje te droog vindt. Op voedingscentrum.nl kun je meer informatie en tips vinden voor het geven van oefenhapjes.

7 maanden

Als je baby 7 maanden is kun je de oefenhapjes opbouwen tot een oefenmaaltijd, zoals een hele portie groente of fruit (50 gram) of een snee brood. Begin met bruin- of meergranenbrood zonder zaden of pitten: jonge kinderen kunnen soms te snel vol zitten van vezelrijke producten. In sommige gevallen moeten hun darmen ook nog wennen aan vezels.18,19 Als dat goed gaat, kun je geleidelijk overstappen op volkorenbrood, zilvervliesrijst en volkoren pasta. Je kunt het brood beleggen als je wilt, maar dat hoeft niet. Besmeer het brood bij voorkeur wel met smeermargarine uit een kuipje voor extra vetten. Ga nog wel door met het geven van borst- of zuigelingenvoeding.

8 tot 10 maanden

Vanaf 8 maanden kun je melkvoedingen stap voor stap vervangen door meer maaltijden. Oefen ook met het drinken van water uit een beker. Voorbeelden van oefenmaaltijden vind je hieronder. Het is belangrijk om geen zout toe te voegen bij het koken.

Dit voorbeeldschema is gemaakt met behulp van het Voedingscentrum20,21 en andere bronnen.16,22,23
*Zie het kopje ‘Zout’ voor voorbeelden van geschikte vleesvervangers.

Dagmenu 1
OchtendBorstvoeding of fles opvolgmelk
Tussendoor3 eetlepels geraspte appel
Bekertje lichte lauwe thee zonder suiker
Middag1 bruine boterham met margarine en geprakte avocado
Borstvoeding of bekertje opvolgmelk
TussendoorKorstje bruinbrood
Bekertje water
Warm (Prak alles samen fijn
tot een hapje. Geef het bekertje
water erbij om te oefenen met drinken)
1 eetlepel tempeh, 10 minuten gekookt en vervolgens gebakken in 1 theelepel vloeibare margarine of olie
3 eetlepels gekookte spinazie
2 eetlepels gekookte rijst
Bekertje water
AvondBorstvoeding of fles opvolgmelk
Dagmenu 2
OchtendBorstvoeding of fles opvolgmelk
Tussendoor3 eetlepels geraspte meloen
Bekertje water
Middag1 bruine boterham met margarine en geprakte banaan
Borstvoeding of bekertje opvolgmelk
TussendoorReepje bruinbrood
Bekertje lichte lauwe thee zonder suiker
Warm (Prak alles samen fijn
tot een hapje. Geef het bekertje
water erbij om te oefenen
met drinken)
1 eetlepel tofu
3 eetlepels gekookte broccoli
2 eetlepels gekookte aardappel
1 theelepel vloeibare margarine of olie
Bekertje water
AvondBorstvoeding of fles opvolgmelk
Dagmenu 3
OchtendBorstvoeding of fles opvolgmelk
TussendoorReepje geroosterd bruinbrood
Bekertje water
Middag1 bruine boterham met margarine en een mengsel van geprakte aardbei en sojayoghurt/-kwark zonder suiker
Borstvoeding of bekertje opvolgmelk
Tussendoor3 eetlepels geraspte peer
Bekertje lichte lauwe thee zonder suiker
Warm (Prak alles samen fijn
tot een hapje. Geef het bekertje
water erbij om te oefenen
met drinken)
4 eetlepels gare bruine bonen/ kikkererwten/ linzen
2 eetlepels gekookte courgette
1 eetlepel gekookte tomaat
1 theelepel vloeibare margarine of olie
Bekertje water
AvondBorstvoeding of fles opvolgmelk
Dagmenu 4
OchtendBorstvoeding of fles opvolgmelk
Tussendoor3 eetlepels geprakte gekookte bloemkool
Bekertje lichte lauwe thee zonder suiker
Middag1 bruine boterham met margarine en hummus met minder zout
Borstvoeding of bekertje opvolgmelk
Tussendoor3 eetlepels geprakte banaan
Bekertje water
Warm (Prak alles samen fijn
tot een hapje. Geef het bekertje
water erbij om te oefenen
met drinken)
1 eetlepel vleesvervanger met minder zout*
3 eetlepels gekookte pompoen en wortel
2 eetlepels volkoren couscous of bulgur
1 theelepel vloeibare margarine of olie
Bekertje water
AvondBorstvoeding of fles opvolgmelk
OchtendBorstvoeding of fles opvolgmelk
Tussendoor3 eetlepels geraspte appel
Bekertje lichte lauwe thee zonder suiker
Middag1 bruine boterham met margarine en geprakte avocado
Borstvoeding of bekertje opvolgmelk
TussendoorKorstje bruinbrood
Bekertje water
Warm (Prak alles samen fijn
tot een hapje. Geef het bekertje
water erbij om te oefenen met drinken)
1 eetlepel tempeh, 10 minuten gekookt en vervolgens gebakken in 1 theelepel vloeibare margarine of olie
3 eetlepels gekookte spinazie
2 eetlepels gekookte rijst
Bekertje water
AvondBorstvoeding of fles opvolgmelk
OchtendBorstvoeding of fles opvolgmelk
Tussendoor3 eetlepels geraspte meloen
Bekertje water
Middag1 bruine boterham met margarine en geprakte banaan
Borstvoeding of bekertje opvolgmelk
TussendoorReepje bruinbrood
Bekertje lichte lauwe thee zonder suiker
Warm (Prak alles samen fijn
tot een hapje. Geef het bekertje
water erbij om te oefenen
met drinken)
1 eetlepel tofu
3 eetlepels gekookte broccoli
2 eetlepels gekookte aardappel
1 theelepel vloeibare margarine of olie
Bekertje water
AvondBorstvoeding of fles opvolgmelk
OchtendBorstvoeding of fles opvolgmelk
TussendoorReepje geroosterd bruinbrood
Bekertje water
Middag1 bruine boterham met margarine en een mengsel van geprakte aardbei en sojayoghurt/-kwark zonder suiker
Borstvoeding of bekertje opvolgmelk
Tussendoor3 eetlepels geraspte peer
Bekertje lichte lauwe thee zonder suiker
Warm (Prak alles samen fijn
tot een hapje. Geef het bekertje
water erbij om te oefenen
met drinken)
4 eetlepels gare bruine bonen/ kikkererwten/ linzen
2 eetlepels gekookte courgette
1 eetlepel gekookte tomaat
1 theelepel vloeibare margarine of olie
Bekertje water
AvondBorstvoeding of fles opvolgmelk
OchtendBorstvoeding of fles opvolgmelk
Tussendoor3 eetlepels geprakte gekookte bloemkool
Bekertje lichte lauwe thee zonder suiker
Middag1 bruine boterham met margarine en hummus met minder zout
Borstvoeding of bekertje opvolgmelk
Tussendoor3 eetlepels geprakte banaan
Bekertje water
Warm (Prak alles samen fijn
tot een hapje. Geef het bekertje
water erbij om te oefenen
met drinken)
1 eetlepel vleesvervanger met minder zout*
3 eetlepels gekookte pompoen en wortel
2 eetlepels volkoren couscous of bulgur
1 theelepel vloeibare margarine of olie
Bekertje water
AvondBorstvoeding of fles opvolgmelk

9 tot 11 maanden

Bouw de hoeveelheid borstvoeding verder af en vervang het door maaltijden. Per kindje verschilt het hoe ver het is met maaltijden. Stap voor stap wordt er steeds meer geoefend en kan er worden overgegaan op meer en meer volledige maaltijden. Omdat dit verschilt per kind, is er overlap in de leeftijd voor de voorbeeldschema’s hierboven en hieronder. Kijk dus goed naar waar je kindje aan toe is. Voorbeelden van wat je je kind kunt geven vind je hieronder. De dagmenu’s zijn bedoeld als richtlijn; sommige kinderen eten meer of minder dan andere.

Dagmenu 1
Ochtend½ tot 1 bruine boterham met margarine en plakjes banaan
Borstvoeding of bekertje opvolgmelk
Tussendoor3 eetlepels kleingesneden peer
Bekertje water
Middag1 bruine boterham met margarine en 100% notenpasta
Borstvoeding of bekertje opvolgmelk
TussendoorBekertje lichte lauwe thee zonder suiker
Warm (fijngeprakt)1 eetlepel vleesvervanger met minder zout, gebakken in 1 theelepel vloeibare margarine of olie
3 eetlepels gekookte bloemkool
2 eetlepels gekookte aardappel
Bekertje water
AvondBorstvoeding of bekertje opvolgmelk
Dagmenu 2
OchtendBordje pap van opvolgmelk en havermout
Borstvoeding of bekertje opvolgmelk
Tussendoor½ perzik in kleine blokjes
Bekertje water
Middag1 bruine boterham met margarine, hummus met minder zout en geraspte komkommer
Borstvoeding of bekertje opvolgmelk
TussendoorReepje bruinbrood
Bekertje lichte lauwe thee zonder suiker
Warm (fijngeprakt)1 eetlepel gare tofu, gebakken in 1 theelepel vloeibare margarine of olie
4 eetlepels pompoen en tomaat
2 eetlepels gare zilvervliesrijst
Bekertje water
AvondBorstvoeding of bekertje opvolgmelk
Dagmenu 3
Ochtend½ tot 1 bruine boterham met margarine en 100% pindakaas
Borstvoeding of bekertje opvolgmelk
TussendoorBekertje lichte lauwe thee zonder suiker
Middag1 bruine boterham met margarine en geprakte avocado
Borstvoeding of bekertje opvolgmelk
Tussendoor3 eetlepels kleingesneden kiwi
Bekertje lichte lauwe thee zonder suiker
Warm (fijngeprakt)3 eetlepels kikkererwten (óf 3 reepjes omelet van kikkererwten-meel met water)
4 eetlepels gare spinazie
3 eetlepels zelfgemaakte zoete-aardappelpuree
Bekertje water
AvondBorstvoeding of bekertje opvolgmelk
Dagmenu 4
Ochtend½ tot 1 bruine boterham met margarine en ongezoete sojakwark en verse kruiden (zoals peterselie of bieslook)
Borstvoeding of bekertje opvolgmelk
TussendoorBekertje water
Middag3 eetlepels mango in kleine blokjes
Bekertje lichte lauwe thee zonder suiker
Tussendoor3 eetlepels geprakte banaan
Bekertje water
Warm (fijngeprakt)1 eetlepel tempeh gebakken in 1 theelepel vloeibare margarine of olie
4 eetlepels gekookte sperziebonen
2 eetlepels gekookte volkoren couscous
Bekertje water
AvondBorstvoeding of bekertje opvolgmelk
Ochtend½ tot 1 bruine boterham met margarine en plakjes banaan
Borstvoeding of bekertje opvolgmelk
Tussendoor3 eetlepels kleingesneden peer
Bekertje water
Middag1 bruine boterham met margarine en 100% notenpasta
Borstvoeding of bekertje opvolgmelk
TussendoorBekertje lichte lauwe thee zonder suiker
Warm (fijngeprakt)1 eetlepel vleesvervanger met minder zout, gebakken in 1 theelepel vloeibare margarine of olie
3 eetlepels gekookte bloemkool
2 eetlepels gekookte aardappel
Bekertje water
AvondBorstvoeding of bekertje opvolgmelk
OchtendBordje pap van opvolgmelk en havermout
Borstvoeding of bekertje opvolgmelk
Tussendoor½ perzik in kleine blokjes
Bekertje water
Middag1 bruine boterham met margarine, hummus met minder zout en geraspte komkommer
Borstvoeding of bekertje opvolgmelk
TussendoorReepje bruinbrood
Bekertje lichte lauwe thee zonder suiker
Warm (fijngeprakt)1 eetlepel gare tofu, gebakken in 1 theelepel vloeibare margarine of olie
4 eetlepels pompoen en tomaat
2 eetlepels gare zilvervliesrijst
Bekertje water
AvondBorstvoeding of bekertje opvolgmelk
Ochtend½ tot 1 bruine boterham met margarine en 100% pindakaas
Borstvoeding of bekertje opvolgmelk
TussendoorBekertje lichte lauwe thee zonder suiker
Middag1 bruine boterham met margarine en geprakte avocado
Borstvoeding of bekertje opvolgmelk
Tussendoor3 eetlepels kleingesneden kiwi
Bekertje lichte lauwe thee zonder suiker
Warm (fijngeprakt)3 eetlepels kikkererwten (óf 3 reepjes omelet van kikkererwten-meel met water)
4 eetlepels gare spinazie
3 eetlepels zelfgemaakte zoete-aardappelpuree
Bekertje water
AvondBorstvoeding of bekertje opvolgmelk
Ochtend½ tot 1 bruine boterham met margarine en ongezoete sojakwark en verse kruiden (zoals peterselie of bieslook)
Borstvoeding of bekertje opvolgmelk
TussendoorBekertje water
Middag3 eetlepels mango in kleine blokjes
Bekertje lichte lauwe thee zonder suiker
Tussendoor3 eetlepels geprakte banaan
Bekertje water
Warm (fijngeprakt)1 eetlepel tempeh gebakken in 1 theelepel vloeibare margarine of olie
4 eetlepels gekookte sperziebonen
2 eetlepels gekookte volkoren couscous
Bekertje water
AvondBorstvoeding of bekertje opvolgmelk

Allergieën

Het Voedingscentrum en Stichting Voedselallergie raden aan om vóór je kind 8 maanden is te beginnen met het geven van kleine hoeveelheden van de allergenen pindakaas, melk en ei. Dit is omdat uit onderzoek is gebleken dat hierdoor de kans op allergieën hiervoor wordt verkleind19. Een allergie kan vervelend zijn omdat sommige kinderen ook reageren op veganistische producten die door kruisbesmetting in de fabriek sporen van melk of ei bevatten. Ook zullen kinderen als zij bij anderen op bezoek zijn mogelijk wel eens per ongeluk iets eten wat melk of ei bevat.

De kans dat je door melk of ei te geven een allergie kunt voorkomen is klein, maar sommige veganistische ouders kiezen er om deze reden toch voor om hun jonge kinderen af en toe kleine hoeveelheden melk en ei te geven. Dit is een persoonlijke afweging die ieder voor zichzelf moet maken. Wanneer allergieën voorkomen in de familie is er een groter risico dat je kind ook een allergie ontwikkelt: in dit geval is het extra belangrijk om hierbij stil te staan. Een vroege introductie met allergenen betekent echter niet dat je kind geen allergie kan ontwikkelen. Als je ervoor kiest om de allergenen niet te introduceren betekent het daarbij niet dat je kindje automatisch een allergie krijgt.

Start met het introduceren van allergenen niet eerder dan 4 maanden. Bij baby’s met een laag risico op allergieën wordt geadviseerd te introduceren bij 6 maanden. Deze groep bestaat uit baby’s zonder eczeem of andere allergieën. Ook bij baby’s met mild tot gemiddeld eczeem wordt dit geadviseerd. Als je kindje ernstige eczeem of andere allergieën heeft, introduceer allergenen dan stapsgewijs tussen de 4 en 6 maanden na het raadplegen van een kinderarts of -diëtist.

Lactose-intolerantie
Het risico op lactose-intolerantie wordt niet verhoogd door je baby veganistisch op te voeden. Dit komt doordat de ontwikkeling van lactose-intolerantie genetisch bepaald is en niet afhankelijk van externe factoren24–26.

Wat als mijn baby soja-allergie heeft?

Veel vervangers van dierlijke producten zijn op sojabasis. Alternatieven bevatten niet altijd de juiste voedingsstoffen. Gelukkig zijn er tegenwoordig steeds meer geschikte producten beschikbaar die geen soja bevatten. Bovendien is het verstandig om, zelfs als je kindje wel soja kan eten, genoeg te variëren in het voedingspatroon en dus ook andere eiwitbronnen dan soja te geven.

Sojayoghurt zou vervangen kunnen worden door Oatly Havergurt Greek Style; sojamelk door bijvoorbeeld erwtenmelk. Het is hierbij belangrijk om te letten op de hoeveelheid eiwit die erin zit. Amandelmelk en kokosyoghurt bevatten bijvoorbeeld vaak te weinig eiwit. Ook is er niet altijd vitamine B12 of calcium toegevoegd. Zorg er in dat geval voor dat je kindje dit op een andere manier binnenkrijgt. Het kan, als je baby allergisch is voor soja, sowieso verstandig zijn om een arts of kinderdiëtist te raadplegen.

Aandachtspunten

Energie

Een plantaardig dieet kan dezelfde hoeveelheid energie leveren als een dierlijk dieet27, maar het is wel verstandig om erop te letten dat de energie-inname van je baby voldoende is. Wees niet bang om je baby gezonde bronnen van vet te geven, zoals noten- en zadenpasta en koolzaad-, lijnzaad- of walnootolie. Het gebruik van olijf- en zonnebloemolie wordt daarnaast zeker niet afgeraden.

Eiwit

Veganistische kinderen krijgen genoeg eiwit binnen, maar het is belangrijk om goed te variëren in graanproducten, peulvruchten en sojaproducten om ervoor te zorgen dat je kindje voldoende van alle essentiële aminozuren binnenkrijgt.27,28 Indien je ervoor kiest om je kindje af en toe een vleesopvolger te geven als eiwitbron, let er dan op dat er daadwerkelijk genoeg eiwit (liefst minimaal 15 gram per 100 gram) in zit.

Vezels

Een vezelrijk dieet kan ervoor zorgen dat je baby te snel vol zit en daardoor niet genoeg energie binnenkrijgt. Ook zou het in sommige gevallen kunnen dat de darmen nog aan vezels moeten wennen.18,19 Kijk daarom of je kindje het goed verdraagt en geen darmproblemen ervaart. Als je merkt dat je baby snel vol zit, kan het verstandig zijn om bruin- of meergranenbrood in plaats van volkoren te geven, en witte pasta en rijst in plaats van volkorenpasta en zilvervliesrijst. Ook zou je slechts voor de helft volkoren kunnen geven.

Omega-3

Je baby vegan opvoedenEr is extra aandacht nodig voor omega-3-vetzuren. Er zijn drie soorten omega-3-vetzuren die belangrijk zijn voor de ontwikkeling van je kind: alfa-linoleenzuur (ALA), eicosapentaeenzuur (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA). DHA is onder andere essentieel voor het functioneren en ontwikkelen van de hersenen.29

ALA komt voor in plantaardige voeding (zie de alinea hieronder). De overige vetzuren komen vooral voor in vette vis en in algenolie. Het menselijk lichaam kan zelf ALA in beperkte mate omzetten in EPA, en EPA omzetten in DHA. Deze omzetting is bij veel kinderen en volwassenen niet optimaal. Bovendien is er veel ALA nodig om een beetje DHA te maken.

Als je als moeder genoeg omega-3-vetzuren binnenkrijgt en je geeft grotendeels borstvoeding, is suppletie van je kind vaak niet nodig. Wel kan het zinvol zijn om als moeder een supplement te nemen tijdens de zwangerschap en wanneer je borstvoeding geeft.30 Indien je flesvoeding geeft is het verstandig om flesvoeding te gebruiken met toegevoegd DHA of een supplement op basis van algenolie te geven.28,31,32 Voorbeelden van dit soort supplementen zijn VitaminFit Vegan Omega-3 Kinderdruppels, Mattisson Vegan Omega-3 Algenolie en Vegetology Opti3 Omega-3 EPA & DHA Liquid. De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid raadt dagelijks 100 mg DHA aan voor kinderen van 7 tot 24 maanden.30 Dit komt neer op respectievelijk 4 en 8 druppels per dag voor de eerste twee hiervoor genoemde supplementen en 1/5 theelepel (1 ml) voor het laatstgenoemde. Deze kun je gemengd met bijvoorbeeld een groente- of fruithapje geven. Een andere optie is om twee tot drie keer per week een algenoliesupplement toe te dienen om ervoor te zorgen dat je kindje genoeg binnenkrijgt. Een supplement in capsulevorm kun je openbreken om de druppels te gebruiken.

Oliën die je kunt gebruiken waar veel ALA in zit zijn koolzaad-/raapzaadolie, lijnzaadolie en walnotenolie.29,33,34 Ook tofu bevat alfa-linoleenzuur.29,33 Verder zou je een beetje gemalen lijnzaad of walnoot kunnen toevoegen aan een papje of door een prakje.

Vitamine B12

Het is essentieel dat je baby genoeg vitamine B12 binnenkrijgt. Voor veganistische vrouwen die borstvoeding geven is het van belang om zelf vitamine B12 te suppleren, zodat de borstvoeding genoeg vitamine B12 bevat. Aan flesvoeding en opvolgmelk wordt vitamine B12 toegevoegd. Je kindje krijgt daardoor de eerste 6 maanden voldoende B12 uit borst- of flesvoeding. Geef vanaf 6 maanden dagelijks een B12-supplement van 5 microgram, bij voorkeur vloeibaar of als fijngemaakt pilletje, gemengd met een fruithapje.35

Vitamine D

Het Voedingscentrum adviseert alle kinderen (vegan en niet vegan) tot en met vierjarige leeftijd elke dag 10 microgram extra vitamine D te geven.13 Vegan diëtisten raden alle vegans aan ook op latere leeftijd vitamine D te blijven nemen. Dit geldt zeker voor mensen die overdag weinig buiten zijn, zoals bij een kantoorbaan. Ook mensen met een donkere of getinte huidskleur wordt aanbevolen langere tijd vitamine D te suppleren, zelfs als ze niet veganistisch zijn.36

IJzer

Tot 6 maanden krijgt je kindje voldoende ijzer uit borst- of flesvoeding. Vanaf 6 maanden heeft je baby meer ijzer nodig, ongeveer 6 – 11 milligram per dag.15 Ook het Voedingscentrum beveelt dagelijks 8 milligram aan.37 Plantaardige bronnen van ijzer zijn bijvoorbeeld peulvruchten (zoals linzen, kikkererwten en kidneybonen), noten en notenpasta’s, groene groenten, gedroogd fruit en brood. Als je vleesvervangers aan je baby geeft, kan het ook verstandig zijn om erop te letten dat er ijzer aan is toegevoegd. IJzer wordt beter opgenomen als het wordt gegeven in combinatie met vitamine C. IJzer uit plantaardige bronnen wordt vaak echter minder makkelijk opgenomen dan uit dierlijke bronnen.38 Daarom kan het verstandig zijn om je baby met ijzer verrijkte opvolgmelk, ontbijtgranen of vleesvervangers te geven, of eventueel in overleg met een arts of kinderdiëtist ijzersupplementen (in druppelvorm) toe te dienen.15,39

Zink

Ook zink is een aandachtspunt voor veganistische kinderen.28 Plantaardige bronnen van zink zijn graanproducten, zaden, peulvruchten en noten. Net als bij ijzer verloopt de opname hiervan echter minder gemakkelijk dan uit dierlijke producten. Daarom is het belangrijk om erop te letten dat je kind genoeg zink binnenkrijgt: van 6 tot 11 maanden heeft het dagelijks 5 milligram zink nodig.40 Wanneer je kindje nog dagelijks borstvoeding of flesvoeding op soja- of erwtenbasis krijgt, krijgt het genoeg zink binnen.28 Als je twijfelt of je kindje voldoende zink binnenkrijgt, raadpleeg dan een kinderdiëtist.

Zout

De nieren van je baby kunnen op jonge leeftijd nog niet veel zout aan: voor baby’s van 7 tot 12 maanden is de maximale hoeveelheid zout per dag 1 gram.41 Kant-en-klare vleesvervangers die je in de supermarkt vindt bevatten vaak veel zout. Kies daarom alleen voor een vleesvervanger bij uitzondering. Als je vleesvervangers geeft, gebruik dan varianten met minder dan 1.1 gram zout per 100 gram. Als je daar één eetlepel per dag van geeft, blijf je onder de maximale zoutinname. Kijk in de voedingswaardetabel op het etiket of er niet te veel zout in zit. Je kunt ook soja- of erwtenbrokjes weken in warm water of bouillon zonder zout om te gebruiken als vleesvervanger.

Ook hummus bevat over het algemeen te veel zout. Maak zelf je eigen hummus met minder zout of koop een zoutarme variant, zoals Maza Hoemoes Less Salt.

Bronnen

De eerste versie van deze richtlijn is geschreven in oktober 2021 door Roos de Nijs (voedingstechnoloog). Deze versie is gecontroleerd door Samantha Bakkum BA (voedingsdeskundige), Nadine Blom BA (diëtist, sistersaboutfood.com) en Dr. M. van Haperen (voedingsdeskundige en Dr. in de archeologie).

  1. Position of the American Dietetic Association: vegetarian diets. Journal of the American Dietetic Association, 2009
  2. Vandenplas Y, Castrellon PG, Rivas R, Gutiérrez CJ, Garcia LD, Jimenez JE, et al. Safety of soya-based infant formulas in children. Br J Nutr. 2014;111(8):1340–60.
  3. Verduci E, Elios SD, Cerrato L, Comberiati P, Calvani M, Palazzo S, et al. Cow ’ s Milk Substitutes for Children : Nutritional Special Formula and Plant-Based Beverages. Nutrients. 2019;11(1739):1–16.
  4. Dupont C, Bocquet A, Tomé D, Bernard M, Campeotto F, Dumond P, et al. Hydrolyzed Rice Protein-Based Formulas, a Vegetal Alternative in Cow’s Milk Allergy. Nutrients. 2020 [cited 2021 May 16];12(2654):1–20.
  5. D’Auria E, Sala M, Lodi F, Radaelli G, Riva E, Giovannini M. Nutritional value of a rice-hydrolysate formula in infants with cow’s milk protein allergy: A randomized pilot study. J Int Med Res. 2003;31(3):215–22.
  6. Lasekan JB, Neylan M, Luebbers S, Koo WWK, Walters J. Growth, Tolerance and Biochemical Measures in Healthy Infants Fed a Partially Hydrolyzed Rice Protein-Based Formula: A Randomized, Blinded, Prospective Trial. J Am Coll Nutr. 2006 Feb 1;25(1):12–9
  7. Reche M, Pascual C, Fiandor A, Polanco I, Rivero-Urgell M, Chifre R, et al. The effect of a partially hydrolysed formula based on rice protein in the treatment of infants with cow’s milk protein allergy. Pediatr Allergy Immunol. 2010 Jun;21(4 PART 1):577–85.
  8. Vandenplas Y, De Greef E, Hauser B. Safety and tolerance of a new extensively hydrolyzed rice protein-based formula in the management of infants with cow’s milk protein allergy. Eur J Pediatr. 2014 Sep 1;173(9):1209–16.
  9. Girardet JP, Rivero M, Orbegozo J, David T, Boulanger S, Moisson de Vaux A, et al. Efficacité sur la croissance et tolérance d’une préparation pour nourrissons à base de protéines de riz hydrolysées. Arch Pediatr. 2013;20(3):323–8.
  10. Wat is goede flesvoeding? – Voedingscentrum.nl
  11. Bol.com (n.d.). Humana Zuigelingenvoeding SL Expert – Flesvoeding vanaf de geboorte met galactosemie – 600 g. Laatst geraadpleegd op 29 november 2021.
  12. TofuFamily (2019). Vegane Säuglingsnahrung. Laatst geraadpleegd op 29 november 2021.
  13. Kazidomi.com (2021). Bereiding voor Zuigelingen 1ste Leeftijd Rijst Bio. Laatst geraadpleegd op 29 november 2021.
  14. Kazidomi.com (2021). Rijstformule voor zuigelingen eerste leeftijd Bio. Laatst geraadpleegd op 29 november 2021.
  15. Fewtrell M, Bronsky J, Campoy C, Domellöf M, Embleton N, Mis NF, et al. Complementary feeding: A position paper by the European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition (ESPGHAN) committee on nutrition. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2017;64(1):119–32.
  16. Mangels AR. Considerations in planning vegan diets: Infants. J Am Diet Assoc. 2001;101(6):670–7.
  17. Exclusive breastfeeding for six months best for babies everywhere. – World Health Organisation
  18. De oefenhapjes (4 tot 6 maanden) – Voedingscentrum.nl
  19. De eerste hapjes vanaf 6 maanden – Voedingscentrum.nl
  20. Hoe eet ik minder vlees of vegetarisch? – Voedingscentrum. nl
  21. Voorbeeld voedingsschema en recepten voor je baby – Voedingscentrum.nl
  22. Vegetarisch eten voor je baby – Wij.nl
  23. Tempeh – Solid Starts.com
  24. Lactose-intolerantie – Voedingscentrum.nl
  25. Lomer MCE, Parkes GC, Sanderson JD. Review article: Lactose intolerance in clinical practice – Myths and realities. Vol. 27, Alimentary Pharmacology and Therapeutics. John Wiley & Sons, Ltd; 2008 [cited 2021 May 23]. p. 93–103.
  26. Misselwitz B, Pohl D, Frühauf H, Fried M, Vavricka SR, Fox M. Lactose malabsorption and intolerance: pathogenesis, diagnosis and treatment. United Eur Gastroenterol J. 2013 Jun 1;1(3):151–9.
  27. Weder S, Hoffmann M, Becker K, Alexy U, Keller M. Energy, macronutrient intake, and anthropometrics of vegetarian, vegan, and omnivorous children (1-3 years) in Germany (VeChi diet study). Nutrients. 2019;11(4):1–18.
  28. Lemale J, Mas E, Jung C, Bellaiche M, Tounian P. Practice guidelines Vegan diet in children and adolescents. Recommendations from the French-speaking Pediatric Hepatology, Gastroenterology and Nutrition Group (GFHGNP). Arch Pédiatrie. 2019 [cited 2021 May 16]; 26:442–50.
  29. Sanders TAB. Polyunsaturated Fatty Acid Status in Vegetarians. In: Vegetarian and Plant-Based Diets in Health and Disease Prevention. Elsevier Inc.; 2017. p. 667–81.
  30. EFSA. Scientific Opinion on Dietary Reference Values for fats, including saturated fatty acids, polyunsaturated fatty acids, monounsaturated fatty acids, trans fatty acids, and cholesterol. EFSA J. 2010;8(3):1–107.
  31. Sanders TAB. DHA status of vegetarians. Prostaglandins Leukot Essent Fat Acids. 2009; 81(2–3):137–41.
  32. Libuda L, Mesch CM, Stimming M, Demmelmair H, Koletzko B, Warschburger P, et al. Fatty acid supply with complementary foods and LC-PUFA status in healthy infants: results of a randomised controlled trial. Eur J Nutr. 2016; 55(4):1633–44.
  33. American Dietetic Association. Position of the American Dietetic Association and Dietitians of Canada: Vegetarian diets. Vol. 103, Journal of the American Dietetic Association. Elsevier; 2003. p. 748–65.
  34. Blondeau N, Lipsky RH, Bourourou M, Duncan MW, Gorelick PB, Marini AM. Alpha-linolenic acid: An omega-3 fatty acid with neuroprotective properties – Ready for use in the stroke clinic? Biomed Res Int. 2015;2015 (Figure 1).
  35. Vitamine B12 – Nederlandse Vereniging voor Veganisme
  36. Vitamine D – Voedingscentrum.nl
  37. IJzer – Voedingscentrum.nl.
  38. Protudjer JLP, Mikkelsen A. Veganism and paediatric food allergy: two increasingly prevalent dietary issues that are challenging when co-occurring. BMC Pediatr. 2020 [cited 2021 May 16];20(341):1–11.
  39. Van Winckel M, Van de Velde S, De Bruyne R, Van Biervliet S. Clinical practice: Vegetarian infant and child nutrition. Eur J Pediatr. 2011;170(12):1489–94.
  40. Zink – Voedingscentrum.nl
  41. Hoeveel zout mag ik eten? – Voedingscentrum.nl