De meeste dieren hebben een zenuwstelsel en hersenen waarmee ze emoties en pijn kunnen ervaren en zich bewust zijn van hun omgeving en/of zichzelf. Andere vormen van leven zoals schimmels en planten hebben dit niet en kunnen hooguit reageren door chemische reacties. Evolutionair gezien hebben planten niets aan emoties en pijnprikkels, doordat ze zich niet los van de ondergrond kunnen verplaatsen.
De wetenschap weet nog te weinig om met volle zekerheid te kunnen zeggen welke dieren geen pijn kunnen ervaren. Wetenschappers geven zelfs aan dat het realistisch mogelijk is dat alle dieren, ook weekdieren, een bewuste ervaring hebben. Daarom is het heel rationeel om een voorzichtigheidsprincipe te hanteren en die te leggen bij het dierenrijk.
Nog voor de term veganisme bestond, waren er al mensen die geen dieren wilden gebruiken. Voornamelijk omdat ze belangrijke overeenkomsten met andere dieren intuïtief herkenden.